DÎROKURD

RASTIYA “FARAVAHAR”Ê Fergîn Melîk Aykoç Hima bigire di destpêka her nivîsê de mijara belovajîkirin û rastiyên xwe wek rastiyên me bin, bi me dane ezberkirinê, ez tînim rojevê. Mixabin ku rastî ev e, lema serê we xwînêran bi van gotinan diêşînim. Ev belovajîkirin di mijara faravaharê de hê bi awayekî konetir hatiye bikaranîn. Em îro hinek vê mijarê ravekin. Faravahar îro remza baweriya Zerdeştî ya herî girîng û bi wate ye. Hemû rêbaz û bingehên baweriya Zerdeştî sembolîze dike. Faravahar bi awayê Farohar, Forouhar, Firavarti, Fravahar û Farvahar jî tê zanîn. Lê rastiya wê “Fira – vartî” ye. “fara/fira” tê wateya firînê, yan jî yê difire. “Vahar /Vartî” jî tê wateya hilbijartina başiyê û giyana azad. Zedeştiyên îro Faravaharê wiha şirove dikin: Li ser perê Faravaharê sê rêz hene, ev rêzana ramana baş, gotina baş û karê baş sembolîze dikin. Perên jêr yên boçikê jî sê rêz in, ew jî remzên ramana xirab, gotina xirab û karê xirab in. Herdu kulabeyên li aliyê rast û çepê

Kurdên xiristiyan hebûn, hene? Fergîn Melîk Aykoç Wer xuya ye ku di dîroka me de arşîvkirin wek çandekê bi pêş neketiye, hin arşîvên mîrnîş û kesayetiyan jî bi aliyê dagirkeran ve yan hatine talankirin yan jî hatine sotin. Ji ber vê rastiyê, dema em dikevin nava lêkolînan, ji ber ku derfetên me yên em bikanin belgeyên orjîn bibînin tune, em neçar dimînin ku agahiyan wek mînaka bi serê derziyê bîra avê kolanê ji nava lêkolînerên dagirkeran derxînin û bi vegotinên çîrok, stranên dengbêjên Kurd re birûberînin, bi wê awayî bigihîjin rastiyê. Çend mînakên vê talana arşîvan: Mînak 1. Li gor hin daneyan dema Skenderê Girs di sedsala sisyan Berê Mîladê de li ser Medya û Prersan re digire, şirove û nirxandinê Avestayê li ser 12 000 çermên ga nivîsandîbûne. Wan hin birine û hin şewitandin e, jê tenê 17 çerm mane. Mînak II. Osmanî di ser mîrîtiya Bitlisê re digire, arşîva Mîrê Betlîsê li heft hêştiran bardikin û dibin Stenbolê. Mînak III. Hê ji vir dehsal berê hemû pirtûkên kevn yê

Rojnameya Kurd û Ramanên Simkoyê  Şikak Kakşar Oremar 21’ê Tîrmehê sala 1930’an bû ku lîderê naskirî Simkoyê Şikak di dema hevdîtinên siyasî de bi rêbazên xapandkarîyên rayedarên leşkerî-siyasî ên îranî li bajarê Şinoyê hate şehîdkirin. Ji serdema Sefewiyan heya roja îro: derew, xapandin û bi hemû rêbazên dûr ji prensîpên exlaqî kuştina gire-gir û lîderên kurd karê sereke yê hakîmên îranî bûye. Simko rêberek bû ku di mercên dijwar û hestiyar de jiya lê rewşa jiyana kurdan di hinek waran de guherî. Di warên weke: xwerêxistin, hevgirtina hêza eşîretên kurd, dîplomasiya derekî, xebatên çandî û ragehandinê kar û xebat kir ku rûpekî nû di jiyana civakî-siyasî ya kurdan de veke. Ramanên wî yên afirandkariyê bihêz bûn û di vê mijarê de avakirina xwendingeheke modern li bajarê Xoy mînakeke dîrokî ye. Armancên wî mezin bûn û zû dixebite ku rojname û kovarên kurdî bide weşandin. Di rojnameya kurd de ew behsa dagirkeran dike û pêre jî daxwazên doza netewa kurd bi bîra wan tîne. S

PÎRÊ ŞALYAR Yaqûb Kurmanc Pîrê Şalyar kurê yek ji rêber û muxên Zerdeştiyan bû ku li gor baweriya xelkê Hewramanê, gihiştibû radeya bilind ya manewiyet û arîşenê û hin mûcizeyên wî jî hebûn. Hin zanistvan dibêjin ew di salên dawî yên imrê xwe de ,Dînê Îslamê pejirandiye û tevahiya hewl û xebata wî ew bûye ku Îslamiyetê bi gel bide nasandin. Hin kesan wî re digotin hekîm ji ber ku Pîrê Şalyar bi giyadermankan kesên nexweş derman dikir û gelek kesan jî ew wek helbestvan nas dikirin. "Guhişt ce wateyî Pîrê Şalyar bû Huşt ce kiyasteyî zanayê sîmiyar bû" Yanî "guh bide gotinên Pîrê Şalyar,ji bo têgihiştina nivîsarên Zerdeşt,zana û hişmend be" Yek ji rêûresmên kevnar ku li Hewraman tê lidarxistin,rêûresma" Daweta Pîrê Şalyar e" Xelkê Hewramanê çendîn û çend sal in ku vê rêûresma dîrokî nifş bi nifş bibîrtînin.ev rêûresm her sal di 4 sibatê de di salvegera daweta Pîrê Şalyar de tê lidarxistin. Keça Şahê Bîxarayê ,Şabihar Xatûn

Hewildanên zelalkirina mijara nav, herêm û dîroka Ezdahîyê  (Êzdî-Xaltî, Xaldî, Xaltanî û hwd.) Kemal TOLAN Pêşî dixwazim bînime bîra xwendevan, dema ku min di sala 2004 de ev lêkolîna (*1) û pirtûka 2006 xwe(-1a) belakir pê ve, dûre lêkolîner, nivîskar û mamoste rêzdar Xerzî Xerzan jî ev lêkolîna xwe(*2) di 17. 06. 2013 de weşand. Min hingê ji xwe ra got, jixwe vaye di piraniya naveroka van lêkolînan(*1 û 2) de xwanê dibe ku, Xaltî anjî Xaltanî navê “ şaristanîye  Padişahtîya Xaltan  e. Xwedîyê şaristaniyê, ji ber navê Xwedayê xwe, şaristaniya xwe wek ya Xaltan bi nav kiriye, lê biyanî û cîranên wan ji ber cih û erdnîgarîya wan ji wan ra gotine –Urartu- (*2) ”. Her weha zelal dibe ku êl, eşîr an jî qebîleyeke ku bi navê Xaltî, Xalta anjî Xaltanî tûne ye. Vêca dema min dît, vaye   lêkolîner, nivîskar û mamoste rêzdar Xerzî Xerzan, di vê baldariya xwe(*3) de jî dêje, “ di nav kurdên êzdî de êleke bi navê "Xaltayî-Xaltî“„ heye (*3)", min rabû ev name jê